همه چیز در مورد مرخصی زایمان - طبق سال 1403

کمک هزینه بارداری مرخصی زایمان، در صورتی به بیمه شدگان زن پرداخت می شود که در زمان زایمان بیمه اجباری تامین اجتماعی توسط کارفرما برای وی رد شود و در یکسال قبل از زایمان، حداقل ۶۰ روز سابقه بیمه اجباری تامین اجتماعی داشته باشید. توجه داشته باشید که اگر حین مرخصی زایمان،‌ در جایی مشغول به کار شوید،‌ حقوق مرخصی زایمان شما قطع می شود.

به طور خلاصه، شرایط دریافت مرخصی زایمان در زیر آمده است:

1. ظرف يک سال پيش از زايمان، حداقل ۶۰ روز سابقه بیمه داشته باشید.
2. در مدت مرخصی زایمان مشغول به کار نبوده، مزد يا حقوق دريافت نکرده باشند.
3. در تاريخ زایمان، مشغول به کار بوده و يا در مرخصی استحقاقی باشند. ( نه مرخصی بدون حقوق)

توجه: از آنجا که مبلغ کمک هزینه مرخصی زایمان، معادل دو سوم میانگین دستمزد روزانه بیمه‌شده در آخرین ۹۰ روز قبل از شروع استراحت ایام بیماری برای هر روز استراحت است، اگر سابقه بیمه پردازی شما بیشتر از ۶۰ روز باشد، مبلغ مرخصی زایمان مناسب تر خواهد بود. اگرچه سابقه بیمه ۶۰ روز قبل از زایمان کفایت می کند.

توجه: هیچ‌گونه محدودیتی بابت پرداخت کمک بارداری ازلحاظ تعداد فرزندان وجود ندارد.

در گذشته میزان مرخصی زایمان برای زنان شاغل ۶ ماه در نظر گرفته شده بود و زنان بعد از این مدت باید مشغول به کار می‌شدند. اما از سال ۱۳۹۲ و در راستای سیاست تشویق فرزندآوری و رشد جمعیت، میزان مرخصی زایمان زنان شاغل طبق قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده افزایش پیدا کرد.

در حال حاضر طی مدت زمان مرخصی زایمان برای بانوان شاغل، ۹ ماه است. به این ترتیب تمام ارگان‌ها از جمله سازمان تامین اجتماعی موظف هستند که با زنان باردار همکاری کنند و با ۹ ماه مرخصی زایمان زنان شاغل موافت کرده و حقوق و مزایای آن‌ها را در این مدت پرداخت کنند. بخشنامه مرخصی زایمان تامین اجتماعی مربوط به مدت زمان مرخصی زایمان ۹ ماهه در زیر آمده است.

مرخصی زایمان از بدو تولد نوزاد آغاز میگردد. اگرچه ممکن است مادر قبل از زایمان و بنا به مشکلاتی که وجود دارد، نیاز به استراحت داشته باشد، البته در صورتی که پزشک این موضوع را تشخیص دهد. در این صورت مادر می‌تواند از مرخصی استعلاجی قبل از مرخصی زایمان استفاده کند.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان، تاثیری روی مرخصی زایمان و زمان آن ندارد. زنان شاغل می‌توانند از هر دو مرخصی استفاده کنند؛ بدون این که تاثیری روی یکدیگر داشته باشند. البته مرخصی استعلاجی در این وضعیت هم شرایط خاص خود را دارد. اگر مرخصی استعلاجی بیشتر از ۱۵ روز نباشد، فقط تایید پزشک کافیست. اگر بیشتر از ۱۵ روز تا ۶۰ روز نیاز به استراحت وجود داشته باشد، باید تاییدیه پزشک مورد اعتماد سازمان تامین اجتماعی ارائه شود. برای استعلاجی بیشتر از ۶۰ روز قبل از مرخصی زایمان هم باید تاییدیه شورای پزشکی تامین اجتماعی اخذ شود.

برای درخواست مرخصی زایمان به مدارک زیر نیاز است که از طریق سایت تامین اجتماعی بارگذاری می شوند:

1. تصویر صفحه اول شناسنامه مادر
2. تصویر صفحه مشخصات فرزند شناسنامه مادر
3. تصویر استراحت پزشکی

مرخصی زایمان از زمان تولد فرزند شروع می شود. در صورتی که قبل از تولد می خواهید از مرخصی استفاده کنید، می بایست مرخصی استعلاجی دریافت کنید. بعد از تولد فرزند با مراجعه به سایت تامین اجتماعی می توانید درخواست مرخصی زایمان خود را ثبت کنید که آموزش ثبت مرخصی زایمان تامین اجتماعی در زیر آمده است:

برای درخواست مرخصی زایمان از طریق سایت تامین اجتماعی می توانید فرم درخواست مرخصی زایمان تامین اجتماعی را تکمیل کنید.

1. برای ثبت درخواست مرخصی زایمان، ابتدا به سامانه ثبت مرخصی زایمان تامین اجتماعی به آدرس https://eservices.tamin.ir شوید.
2. از منوی بیمه شدگان،‌ گزینه حمایت های کوتاه مدت را انتخاب کنید. سپس گزینه درخواست کمک هزینه بارداری را انتخاب کنید.

در صفحه ای که باز می شود که در آن، فیلد های مربوط به شماره بیمه، نام و نام خانوادگی، نوع درخواست، شماره حساب ثبت شده، آخرین شعبه بیمه پردازی و شماره موبایل کاربر نمایش داده میشود.

پس از ثبت اطلاعات درخواست و بارگذاری مدارک مورد نیاز با انتخاب کلید ثبت درخواست، درخواست خود را ثبت نمایید.

جهت مشاهده وضعیت درخواست میتوانید در صفحه اصلی با مراجعه به تامین اجتماعی من و از منوی درخواستهای ثبت شده وضعیت درخواست خود را مشاهده نمایید.

سوالی که ممکن است به وجود آید این است که آیا در مرخصی زایمان عیدی تعلق میگیرد؟ مطابق ماده 74 قانون کار، چنانچه مرخصی زایمان به تایید کمیسیون پزشکی سازمان بیمه تامین اجتماعی رسیده باشد، جزء سوابق کار آنان محسوب می گردد. از طرفی حسب تبصره یک ماده 76 قانون مذکور، پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار سابق خود باز می گردد و این مدت با تایید سازمان بیمه تامین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی محسوب می شود.

با عنایت به ترتیبات قانونی فوق، به ایام بیماری و زایمان مورد تایید سازمان بیمه تامین اجتماعی، عیدی و پاداش تعلق می گیرد و پرداخت آن از تکالیف کارفرما می باشد.

مدت استفاده از مرخصی دوران زایمان جزو مدت کارکرد و سابقه کارگران محسوب میشود. که پرداخت حقوق مرخصی زایمان بر عهده سازمان تامین اجتماعی و پرداخت عیدی و سنوات مرخصی زایمان بر عهده کارفرما میباشد. نحوه محاسبه عیدی و سنوات مرخصی زایمان، همانند سایر کارگران مشمول قانون کار می باشد

مطابق ماده 74 قانون کار، چنانچه مرخصی زایمان به تایید کمیسیون پزشکی سازمان بیمه تأمین اجتماعی رسیده باشد، جزء سوابق کار آنان محسوب می گردد. لذا کارگر زن در طول مدت مرخصی زایمان مشمول دریافت حق اولاد، حق مسکل و بن کارگری و دیگر مزایای قانون کار مانند عیدی و سنوات از طرف کارفرما می باشد.

مدت زمان مرخصی زایمان که به تایید سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد، جزو سوابق بیمه محسوب می شود. بیمه شده می تواند با مراجعه به سایت سوابق بیمه تامین اجتماعی، سابقه بیمه مرخصی زایمان خود را مشاهده کند.

به ایام مرخصی زایمان، در صورتی که ایام مذکور که به تایید سازمان بیمه تأمین اجتماعی رسیده باشد مرخصی استحقاقی نیز تعلق می گیرد.

به دوران مرخصی زایمان، حق اولاد، بن کارگری، سنوات خدمت، عیدی و مرخصی استحقاقی به کارگر تعلق می گیرد و این موارد توسط کارفرما می بایست پرداخت شود.

حقوق دریافتی مرخصی زایمان ( یا به عبارتی غرامت دستمزد ایام بارداری) برمبنای لیست واریزی بیمه از شرکت محاسبه می گردد. مبلغ حقوق مرخصی زایمان دو سوم حقوق پرداختی در لیست بیمه خواهد بود.

میزان کمک هزینه بارداری ، معادل دو سوم آخرین مزد یا حقوق بیمه شده با در نظر گرفتن روزهای استراحت است که بدون کسر ٣ روز اول پرداخت می شود. نحوه محاسبه آخرین مزد یا حقوق بیمه شده به این ترتیب است که کل مبالغ مشمول کسر حق بیمه (حقوق پایه، اضافه کاری، حق اولاد و..) که بیمه شده در آخرین ٩٠ روز قبل از استراحت دریافت کرده است، با هم جمع می شود و بر تعداد روزهای کارکرد بیمه شده در این مدت تقسیم می شود.

پرداخت حقوق مرخصی زایمان تامین اجتماعی بر عهده سازمان تامین اجتماعی می باشد. در صورتی که در پرداخت حقوق مرخصی زایمان تاخیری وجود داشته است یا هنوز حقوق مرخصی زایمان پرداخت نشده است، برای پیگیری واریز حقوق مرخصی زایمان، می بایست از شعبه سازمان تامین اجتماعی پیگیری شود.

توجه: مطابق ماده ۷۶ قانون کار، اگر پزشک تامین اجتماعی تشخیص دهد که نوع کار برای کارگر باردار خطرناک می باشد، کارفرما موظف می باشد که تا پایان دوره بارداری کارگر، بدون کسر حقوق کار سبک تری را برای کارگر در نظر بگیرد. و البته حقوق او را مانند سابق و بدون کسرکردن، بپردازد.

نوعی دیگر از مرخصی است که تاثیری روی مرخصی زایمان ندارد، در واقع گرفتن مرخصی دوران شیردهی از مرخصی زایمان کسر نمی گردد و ربطی به هم ندارند. بر اساس ماده ۷۸ قانون کار ایران، مادران شیرده می‌توانند از مرخصی دوران شیردهی استفاده کنند. نحوه استفاده از این نوع مرخصی، بعد از هر ۳ ساعت کار در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که مادران شیرده می‌توانند بعد از هر ۳ ساعت کار، ۳۰ دقیقه مرخصی گرفته و به فرزند خود شیر بدهند.

این مرخصی تا پایان دو سالگی کودک ادامه دارد و ساعات مرخصی باید جزو ساعات کار محاسبه شوند. به این ترتیب مادران شیرده، زمان بیشتری می‌توانند نزدیک فرزند خود باشند.

برای ثبت مرخصی زایمان تامین اجتماعی در لیست بیمه، باید کارکرد فردی که به مرخص زایمان می رود صفر رد شود ولی ترک کار زده نشود. همچنین در قسمت توضیحات حتما مرخصی زایمان ذکر گردد تا علت کارکرد صفر مشخص شود.

در صورتی که قصد ترک کار بعد از مرخصی زایمان دارید، بهتر است با کارفرما هماهنگ کنید تا در صورتی که مشمول بیمه بیکاری می شوید، نسبت به دریافت نامه عدم نیاز و اقدام برای بیمه بیکاری اقدام کنید. توجه داشته باشید که اشخاصی که استعفا می دهند یا با غیبت از محل کار خود را ترک می کنند، مشمول دریافت بیمه بیکاری نمی شوند.

مطابق دادنامه ۴۸۲ مورخ ۱۳۹۶/۵/۲۴ کارگران زن پس از ایام بارداری مصونیت عدم اخراج خود را از دست داده اند. لذا کارفرما می تواند اعلام عدم نیاز و اخراج کارگر زن را بعد از دوره مرخصی زایمان انجام دهد. لذا طبق مقررات قانون بیمه بیکاری، درصورت اتمام قرارداد و یا اخراج، کارگر زن اخراج شده، در صورت داشتن شرایط دریافت بیمه بیکاری، بعد از مرخصی زایمان می تواند بیمه بیکاری دریافت کند.

برای بازگشت به کار بعد از مرخصی زایمان، کارگر می بایست به محل کار مراجعه کند. چنانچه کارفرما از پذیرش کارگر امتناع ورزد، ابتدا می بایست درخواست خود را مبنی بر بازگشت به کار و سایر مطالبات به مراجع حل اختلاف اداره کار ارائه نماید. توجه داشته باشید که همزمان درخواست بیمه بیکاری خود را نیز ظرف ۳۰ روز در تامین اجتماعی ثبت کنید تا اگر با درخواست بازگشت به کار موافقت نشد، از بیمه بیکاری استفاده کنید.

امکان دریافت بیمه بیکاری بعد از مرخصی زایمان وجود دارد. برای اینکار پس از اتمام مدت مرخصی زایمان، کارگر می بایست به محل کار مراجعه کند. چنانچه کارفرما از پذیرش کارگر امتناع ورزد، ابتدا می بایست درخواست خود را مبنی بر بازگشت به کار و سایر مطالبات به مراجع حل اختلاف اداره کار ارائه نماید و همزمان درخواست بیمه بیکاری را نیز تکمیل و ثبت نمایند. توجه داشته باشید که ۳۰ روز بعد از اعلام عدم نیاز کارفرما فرصت درخواست بیمه بیکاری وجود دارد.

همچنین چنانچه پایان مرخصی زایمان همزمان با پایان قرارداد کار باشد و کارگر پس از مراجعه به محل کار،کارفرما از پذیرش وی امتناع ورزد و عدم نیاز وی را اعلام نماید،کارگر می تواند با احراز شرایط قانونی از مزایای بیمه بیکاری منتفع گردد.

وفق دادنامه صادره دیوان عدالت اداری، زنان بعد از مرخصی زایمان، در صورت داشتن شرایط لازم یعنی یک سال اشتغال در آخرین کارگاه مشمول دریافت بیمه بیکاری می باشند. در واقع، می بایست قبل از درخواست بیمه بیکاری، حداقل 1 سال در آخرین شرکت واریز حق بیمه داشته باشید. اگر مرخصی زایمان داشتید، آن زمان در مدت واریز حق بیمه در نظر گرفته نمیشود. مثلا: اگر در شرکتی 4 ماه بیمه برای شما رد شده و شما مرخصی زایمان گرفتید، حالا باید 8 ماه دیگر برای شما بیمه رد شود تا بتوانید بیمه بیکاری دریافت کنید.

از بدو استخدام امکان درخواست مرخصی زایمان وجود دارد. فقط می بایست به این نکته توجه شود که بیمه شده خانوم، حداقل ۶۰ روز سابقه بیمه پردازی قبل از زایمان می بایست داشته باشد.

مطابق دادنامه ۱۵۵۷ دیوان عدالت اداری مورخ ۱۴۰۰/۶/۲۳، برای مادرانی که از طریق اجاره­ رحم زن دیگری صاحب فرزند شده، مدت ۹ ماه مرخصی زایمان در نظر گرفته شده است. اگرچه از آنجا که افرادی که رحم خود را اجاره می دهند، نقشی در سرپرستی فرزند متولد شده ندارند، مشمول حمایت های مرخصی زایمان نمی شوند.

چنانچه کارمند زن، در  آموزش و پرورش رسمی باشد و حق بیمه خویش را همچنان به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نماید، به استناد ماده 67 قانون تامین اجتماعی ایشان نیز با داشتن شرایط مقرر در مادتین 63 و  67  قانون، همانند سایر بیمه شدگان زن, دو سوم دستمزد متوسط نود روز آخر بیمه پردازی را به عنوان غرامت ایام بارداری دریافت خواهد نمود.