سلام
شرکت تجاری عبارت است از این که چند نفر مالی را برای تجارت و استفاده از منابع آن در میان گذارند. به عبارتی شرکت تجاری عبارت است از سازمانی که بین دو یا چند نفر تشکیل می شود که در آن هر یک سهمی به صورت نقد یا جنس یا کار خود در بین می گذارند تا مبادرت به عملیات تجاری نموده و منافع و زیان های حاصله را بین خود تقسیم کنند. همچنین شرکت تجاری را اجتماع دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی به منظور انجام عملیات تجاری و کسب سود گویند.
شرکت های تجاری را می توان به انواع مختلفی طبقه بندی کرد. طبقه بندی شرکت ها بسته به معیاری که برای آن به کار می گیریم متفاوت است و هر شرکت ممکن است با توجه به معیاری خاص در این یا آن طبقه قرار گیرد.
بنابراین به طور کلی شرکت ها را می توان به دو دسته شرکت های ثبت شده و شرکت های ثبت نشده و ایجاد شده به واسطه قانون تقسیم نماییم که به شرح آن ها در ذیل می پردازیم.
شرکت های ثبت نشده :
شرکت های ثبت نشده به شرکت هایی گفته می شود که بین دو یا چند نفر به قصد انتفاع یا به قصد غیرانتفاع به صورت ارادی یا غیرارادی تشکیل گردیده است اما در هیچ یک از مراجع اداری ثبت یا ذفاتر رسمی کشور از جمله دفتر ثبت شرکت ها یا حکم قانون با ثبت شدن و یا سایر الزامات رسمیت نیافته است.
این اصطلاح دارای ابعاد گسترده و پیچیده است و مصادیق متعددی را در برمی گیرد زیرا هر نوع مشارکت که با قصد تجارت یا غیرتجارت چه به صورت ارادی یا قهری یا اتفاقی را شاید شامل می شود. انجام تعهدات در شرکت های ثبت نشده برای شرکاء حقوق و وظایفی را به وجود می آورد اگر چه شرکاء در تشکیل و ایجاد شرکت نقشی نداشته باشند و حقیقتاَ به این شرکت با شرکاء فعلی خود نه تنها رضایت ندارند بلکه سعی می نمایند به این شراکت خاتمه دهند. این حقوق و وظایف در مورد هر یک از انواع شرکت های ثبت نشده دارای شکل و ابعاد متفاوتی است و مقتضی قوانین و مقررات خاص خود می باشد که شرکاء مجبور به رعایت قوانین و مقررات مربوطه هستند. اگر شرکاء با اراده به قصد تجارت با یکدیگر توافق به تشکیل یک شرکت نمایند قطع نظر از این که باید از قواعد عمومی تبعیت کنند ملزم به رعایت برخی قوانین خاص همانند قانون تجارت هم خواهند بود و یا اگر به قصد غیرتجارت با اراده توافق کنند از قواعد عمومی و قوانین خاصه می بایست تبعیت کنند. در مقابل چنانچه اراده شرکاء در تشکیل شرکت نقشی نداشته باشد قوانین دیگری حاکمیت دارد که به تفصیل آن می پردازیم :
شرکت های تجاری شرکت هایی است که فقط به قصد کسب درآمد و یا تجارت تشکیل شده است اما به دلایل متعدد در هیچ مرجع قانونی و رسمی به ثبت نرسیده است که به طور مفصل به شرح هر یک خواهیم پرداخت.
شرکت های تجاری ثبت نشده شرکت هایی هستند که به صرف توافق شرکاء برای مقاصد تجاری به وجود آمده است و رسماَ موجودیت خود را با ثبت در دفاتر تجاری اعلام ننموده اند که قانونگذار در قانون تجارت مصوب سال 1311شرایط سختی را در برخورد با این گونه شرکت ها که غیرقانونی محسوب می شود در نظر گرفته است و در صورت بروز مشکلات مالی یا به عبارتی ورشکستگی این گونه شرکت ها را در ردیف شرکت های تضامنی قرار داده است تا از یک طرف انگیزه ایجاد شرکت تجاری بدون ثبت در اداره ثبت شرکت ها کاهش یابد و از طرف دیگر احقاق حقوق طلبکاران با مراجعه به هر یک از شرکاء برای دستیابی به اموال شخصی آن ها با شرایط ویژه تسهیل گردد.
حقوقدانان اینگونه شرکت ها را شرکت های عملی موضوع ماده 220 قانون تجارت نامیده اند که در مقابل شرکت قانونی موضوع ماده 20 قانون تجارت قرار دارند چرا که شرکت های ماده 20 قانون تجارت که هفت نوع می باشند و شرکت هایی تجاری و مجاز هستند که به قالب یکی از هفت نوع شکل به ثبت رسیده اند در حالی که شرکت های عملی شرکت هایی با قصد تجاری هستند که به ثبت نرسیده باشند.
شرکت های عملی موضوع ماده 220 قانون تجارت گرچه دارای شخصیت حقوقی محدودی هستند ولی تاجر تلقی می شوند اما مشمول مقررات ورشکستگی نمی شوند. مراد از محدود بودن شخصیت حقوقی از لحاظ زمانی این است که صرفاَ محدود به تعیین تکلیف و حقوق سهامداران و طلبکاران و بدهکاران آن ها می شود و از لحاظ مکانی صرفاَ محدود به کشوری می شود که در آن استقرار دارد.
شرکت های مدنی که دارای حوزه وسیعی است و می تواند به قصد انتفاع و کسب سود و درآمد باشد یا به قصد غیرانتفاع و عدم کسب سود و درآمد باشد که معمولاَ دارای جنبه های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی و نظایر این ها است.
از دید قانون مدنی شرکت مدنی عبارتند از اجتماع حقوق مالکین بر شی ء واحد به نحو اشاعه
به طور کلی شرکت های مدنی از دیدگاه احکام اسلامی دو گونه است :
- شرکت های ارادی که شرع آن ها را مورد اشاره قرار داده است که برخی را صحیح داشته و برخی دیگر از عقود را باطل برشمرده است که عبارتند از : شرکت عنان ، شرکت مفاوضه و شرکت وجوه
- شرکت هایی که اراده و اختیار در تشکیل آن نقشی ندارد که گاه بر اساس ارث و گاه در اثر امتزاج ایجاد می گردد.
