سلام
اصولاَ شرکا شرکت بامسیولیت محدود با یکدیگر آشنایی داشته و از لحاظ اطمینان و اعتمادی که نسبت به یکدیگر دارند شرکت بامسیولیت محدود را تشکیل می دهند و چون تعداد شرکا محدود است هر کدام از آن ها می توانند در امور شرکت نظارت نمایند.
قانون تجارت ایران هیچگونه تصریحی به حق نظارت شرکا در امور شرکت بامسیولیت محدود و در مواردی که عده شرکا از 12 نفر تجاوز نکرده است. ولی این عدم تصریح دلیل بر این نیست که شرکا حق نظارت ندارند ، بلکه این موضوع تابع اصولی کلی است. زیرا در مورد شرکت های تضامنی و نسبی حق نظارت شرکا تصریح نگردیده است ولی بدیهی است که هر یک از شرکا همواره حق نظارت در امور شرکت را دارند.
به این ترتیب در مواردی که عده شرکا شرکت بامسیولیت محدود از 12 نفر تجاوز ننماید ( در قانون فرانسه این تعداد 20 نفر است ) قانون لزوم تعیین هییت نظار جداگانه را لازم ندانسته و وظیفه نظارت بر امور شرکت بر عهده خود شرکا است.
ولی در صورتیکه عده شرکا از 12 نفر تجاوز کند ماده 109 قانون تجارت مقرر می دارد : " هر شرکت با مسیولیت محدود که عده شرکا آن بیش از 12 نفر باشد باید دارای هییت نظار بوده و هییت مزبور لااقل باید سالی یک مرتبه مجمع عمومی شرکا را تشکیل دهد. هییت نظار باید بلافاصله بعد از انتخاب شدن تحقیق کرده و اطمینان حاصل کند که دستور مواد 96 و 97 رعایت شده است. هییت نظار می تواند شرکا را برای انعقاد مجمع عمومی فوق العاده دعوت نماید.
مقررات مواد 165 و 167 و 168 و 170 در مورد شرکت های با مسیولیت محدود نیز رعایت خواهد شد . "مواد 165 ، 167 ، 168 و 170 قانون تجارت که در مورد شرکت های بامسیولیت محدود باید رعایت شود مربوط است به شرکت های مختلط سهامی که به شرح ذیل می باشند :
ماده 165- در هر یک از شرکت های مختلط سهامی هییت نظاری که لااقل مرکب از 3 نفر از شرکا برقرار می شود و این هییت را مجمع عمومی شرکا بلافاصله بعد از تشکیل قطعی شرکت و قبل از هر اقدامی در امور شرکت معین می کند. انتخاب هییت نظار به موجب شرایط مقرر در اساسنامه شرکت تجدید می شود و در هر صورت اولین هییت نظار فقط برای یک سال انتخاب خواهد شد.
ماده 167- اعضای هییت نظار از جهت اعمال اداری و نتایج حاصله از آن هیچ مسیولیتی ندارند لیکن هر یک از آن ها در انجام ماموریت خود بر طبق قوانین معموله مملکتی مسیول اعمال و تقصیرات خود می باشند.
ماده 168- اعضای هییت نظار دفاتر و صندوق و کلیه اسناد شرکت را تحت تدقیق درآورده همه ساله راپرتی به مجمع عمومی می دهند و هرگاه در تنظیم صورت دارایی بی ترتیبی و خطایی مشاهده نمایند، در راپرت مزبور ذکر نموده و اگر مخالفتی با پیشنهاد مدیر شرکت در تقسیم منافع داشته باشند دلایل خود را بیان می کنند.
ماده 170- تا 15 روز قبل از انعقاد مجمع عمومی هر صاحب سهمی می تواند ( خود یا نماینده او ) در مرکز اصلی شرکت حاضر شدده از صورت بیلان و صورت دارایی و راپرت هییت نظار اطلاع حاصل کند.
بنا به مراتب بالا به طوریکه ملاحظه می شود در صورتیکه در مورد شرکت های سهامی ماده 62 قانون تجارت انتخاب یک نفر بازرس را مجاز می دارد، در مورد شرکت های بامسیولیت محدود که شرکا آن از 12 نفر تجاوز کند، تعداد هییت نظار نباید از 3 نفر کمتر باشد .
انتخاب هییت نظار به وسیله مجمع عمومی شرکا انجام می گردد، ولی مانند شرکت های سهامی قانون تجارت ایران هیچگونه صلاحیتی برای اعضای هییت نظار تعیین نکرده است.
فقط قانون تصریح نموده است که هییت نظار باید از بین شرکا انتخاب شوند، درصورتیکه در شرکت های سهامی انتخاب بازرس حساب از بین اشخاصی که صاحب سهم نباشند نیز جایز است. همچنین لازم است که پیش بینی شود اعضای هییت نظار علاوه بر صلاحیت کلی و عدم محکومیت کیفری و ورشکستگی و حتی عدم رابطه نزدیک با مدیران شرکت دارای اطلاعات کافی باشند تا بتوانند امور شرکت را مورد بازرسی قرار دهند.
مدت ماموریت هییت نظار در شرکت های بامسیولیت محدود جز برای مرتبه اول پیش بینی نشده است. بنابراین اساسنامه شرکت می تواند جز برای سال اول که مدت ماموریت هییت نظار یک ساله است ، برای سال های بعد مدت ماموریت هییت نظار را به طور محدود یا نامحدود تعیین نماید.
تصمیمات هییت نظار باید با اکثریت آرا اعضای آن اتخاذ شود و در هر حال این موضوع چندان تاثیری در ماهیت امر ندارد. زیرا یا اقلیت دلایل مخالفت خود را در گزارش هییت نظار ذکر می کند و یا در صورت عدم ذکر دلایل، شرکا می توانند در مجمع عمومی از اعضای مخالف بخواهند دلایل مخالفت خود را توضیح دهند و در این صورت با توجه به دلایل اکثریت و اقلیت هییت نظار شرکا می توانند تصمیم لازم را اتخاذ نمایند.
در پایان این مطلب باید متذکر گردید که قانون انتخاب یک یا چند نفر بازرس را در موردی که تعداد شرکا شرکت بامسیولیت محدود از 12 نفر کمتر باشد، منع نمی کند و شرکا می توانند در اینگونه شرکت ها نیز هییت نظاری تعیین نمایند. منتهی رعایت مقررات ماده 165 قانون تجارت اجباری نیست و هییت نظار شرکت ممکن است مرکب از 1 یا چند نفر باشند.
