اقسام تقصیر در حقوق ایران :
اطلاع از این بحث برای کارمندان دولت،پزشکان و پرستاران و کارگران و کارفرمایان بسیار مهم است.
بی احتیاطی
خطای انسانی است که پیامد کار خود را در وضع خاص پیش بینی نمی کند.
بنابراین،راننده ای که با سرعت زیاد در خیابان پرازدحام به رانندگی می پردازد و در نتیجه آن با عابری برخورد می کند،مرتکب بی احتیاطی شده است.زیرا چنین حادثه ای عرفا قابل پیش بینی است و هر انسان برخوردار از کمترین تجربه در زندگی قادر است پیامد چنین رفتاری را بسنجد.
بی مبالاتی
همان بی احتیاطی به صورت ترک فعل است.بی مبالاتی،غفلت،مسامحه،سهل انگاری و اهمال از نظر معنی مترادف اند.
مقصود از بی مبالاتی ترک تکلیفی است که مقتضای پیشگیری از نتایج ناخواسته مجرمانه است.
برای مثال اگر تهیه کننده مواد خوراکی و آشامیدنی یا آرایشی و بهداشتی بر اثر اهمال در سنجش و به کار نبردن ترکیباتی که در ساختن مواد مذکور است،موجب بیماری یا آسیبی گردد مرتکب بی مبالاتی شده است. یا پرستاری که فراموش میکند در ساعت مقرر داروی خاصی را به بیمار تزریق کند و با این ترک فعل بیمار سکته میکند.
عدم مهارت
نداشتن توانایی جسمانی و روانی در انجام دادن کاری که حسن انجام آن مستلزم داشتن توانایی های مذکور است.
راننده ای که بدون آشنایی به فنون رانندگی به این کار می پردازد،به دلیل آنکه عملاً قادر به امتناع از خطر و پیشگیری از صدمه احتمالی نیست فرض بر این است که بی احتیاط است. یا کارگری که بدون آموزش لازم به جوشکاری میپردازد و باعث خسارت میشود.
عدم رعایت نظامات دولتی
هر نوع مقررات کلی اعم از قانون و تصویبنامه یا آیین نامه یا دستور کار الزامی است.عدم رعایت نظامات دولتی تخلف از نظم به شمار می رود.
نقض نظامات دولتی بدون آنکه نتیجه ای در برداشته باشد خود جرم و به عنوانتخلف قابل تعقیب است.
مثل مدیر کارگاهی که نظام بهداشت محیط را برای کارگران رعایت نمیکند و باعث بیماری تنفسی کارگران میشود.
تقصیر کیفری ناشی از بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم مهارت و یا عدم رعایت نظامات دولتی،عنصر جرایمی است که غیر عمدی نامیده می شود. مثل تصادف غیر عمدی شخص باگواهینامه.
در همه موارد بالا ، با بروز خسارت شخص خاطی مقصر است و محکوم به پرداخت خسارت.