نکات مهم مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی، مربوط به ماده های زیر از قانون تامین اجتماعی و قانون کار می باشد:

ماده ۵۹ قانون تامین اجتماعی

بیمه شدگانی که تحت معالجه و یا درمان های توانبخشی‌ قرار می‌گیرند و بنا به تشخیص « سازمان تامین خدمات درمانی » موقتاً قادر به کار نیستند به شرط عدم اشتغال به کار و عدم‌ دریافت مزد یا حقوق، استحقاق دریافت غرامت دستمزد را با رعایت‌شرایط زیر خواهند داشت:

• بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماری های حرفه‌ای تحت درمان قرار گرفته باشد.
• در صورتی که بیمه شده به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ‌ اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی‌ باشد.

بند یک ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی

غرامت دستمزد، از اولین روزی که بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفه ای و به موجب تشخیص سازمان تامین خدمات درمانی قادر به کار نباشد پرداخت خواهد شد. در مواردی که عدم اشتغال به کار و معالجه به سبب بیماری باشد، در صورتی که بیمار در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت خواهد شد.

ماده 74 قانون کار مدت مرخصی استعلاجی

مدت مرخصی استعلاجی، با تایید سازمان تامین اجتماعی، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد .

برای دریافت مرخصی استعلاجی بیمه شده باید:

• براساس گواهی پزشک، معالج نیاز به استراحت داشته باشد. در گواهی های استراحت باید به روشنی نوع بیماری مشخص شود.
• در ایام بیماری بازخرید، اخراج و ترک کار نشده باشد.
• دستمزد ایام بیماری را از کارفرما دریافت نکرده باشد.
• از کار افتاده کلی نباشد.
• در تاریخ شروع بیماری، اشتغال به کار داشته یا در مرخصی استحقاقی باشد.

چند نکته:

• پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، خدمتی است که در مقابل دریافت حق بیمه، از طرف سازمان تامین اجتماعی به بیمه شده ارائه می شود. اعطای این حق منوط به رسمی یا موقتی بودن وضعیت اشتغال کارگر نیست.
• کارگران ساختمانی که استراحت پزشکی آنان به دلیل حوادث ناشی از کار باشد، نیز مشمول دریافت غرامت ایام ایام بیماری می باشند.
• در زمان درخواست مرخصی استعلاجی، می بایست رابطه بیمه ای کارگر با سازمان تامین اجتماعی برقرار باشد. لذا کارگر می بایست اشتغال به کار داشته باشد یا در مرخصی استحقاقی باشد.
• به موجب دادنامه شماره ۵۳۶-۵۳۵ مورخ ۸۵/۷/۳۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، ادامه پرداخت غرامت دستمزد منوط به دایر بودن کارگاه نیست، بنابراین در مواردی که مرخصی استعلاجی بیمه شده تا پس از تعطیلی کارگاه تداوم می یابد، پرداخت غرامت دستمزد با رعایت سایر شرایط مقرر ادامه خواهد یافت.

در این موارد کمک هزینه بیماری پرداخت نمی شود:

• بیمه شده ازکارافتاده کلی باشد.
• در ایام بیماری حقوق یا مزد خود را از کارفرما دریافت کرده باشد.
• برای استراحت هایی که به دلیل انجام جراحی های زیبایی تجویز می شود.

یکی از سوالات پرتکرار بیمه شدگان این است که، مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی در قانون کار چند روز در سال است؟ تعداد روز مرخصی استعلاجی بستگی به بیماری و مدت دوره نقاهت آن است و سقفی برای حداکثر تعداد روز مرخصی استعلاجی در نظر گرفته نشده است. مرجع تعیین و تایید مدت زمان مرخصی استعلاجی با توجه به مدت استراحت به شرح زیر می باشد:

1. برای استراحت هایی که در هر نوبت کمتر از هفت روز است و در مجموع در طول سال از ۱۵ روز بیشتر نمی شود، گواهی پزشک معالج کافی است و نیاز به تایید پزشک معتمد و یا کمیسیون پزشکی ندارد.
2. استراحت های بیشتر از ۱۵ روز تا ۶۰ روز در سال و استراحت بیش از ۷ روز در هر نوبت باید به تایید پزشک معتمد سازمان برسد.
3. استراحتهای بیش از ۶۰ روز در سال باید به تایید کمیسیون پزشکی برسد.

در واقع، در صورتی که مرخصی استعلاجی تا ۶۰ روز باشد، نیاز به کمیسیون پزشکی ندارد.

بند یک ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی به موضوع قانون مرخصی استعلاجی تا سه روز پرداخته است:

غرامت دستمزد، از اولین روزی که بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفه ای و به موجب تشخیص سازمان تامین خدمات درمانی قادر به کار نباشد پرداخت خواهد شد. در مواردی که عدم اشتغال به کار و معالجه به سبب بیماری باشد، در صورتی که بیمار در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت خواهد شد.

طبق بند یک ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی، برای مرخصی استعلاجی کمتر از ۳ روز، یکی از دو حالت زیر متصور می شود:

1. بیمه شده در بیمارستان بستری شود: مرخصی استعلاجی از روز اول تعلق می گیرد. پرداخت مرخصی استعلاجی از روز اول بر عهده سازمان تامین اجتماعی می باشد.
2. بیمه شده در بیمارستان بستری نشود: در این مورد،‌ یکی از دو حالت زیر اتفاق می افتد:
   1. بیماری ناشی از کار بوده باشد: مرخصی استعلاجی از روز اول تعلق می گیرد. پرداخت مرخصی استعلاجی از روز اول بر عهده سازمان تامین اجتماعی می باشد.
   2. بیماری عمومی (غیر ناشی از کار) باشد: مشمول مرخصی استعلاجی نمی باشد. کارگر می تواند از مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

بند یک ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی به موضوع مرخصی استعلاجی بیشتر از ۳ روز پرداخته است:

غرامت دستمزد، از اولین روزی که بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفه ای و به موجب تشخیص سازمان تأمین خدمات درمانی قادر به کار نباشد پرداخت خواهد شد. در مواردی که عدم اشتغال به کار و معالجه به سبب بیماری باشد، در صورتی که بیمار در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت خواهد شد.

طبق بند یک ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی، برای مرخصی استعلاجی بیشتر از ۳ روز، یکی از دو حالت زیر متصور می شود:

1. بیمه شده در بیمارستان بستری شود: مرخصی استعلاجی از روز اول تعلق می گیرد. پرداخت مرخصی استعلاجی از روز اول بر عهده سازمان تامین اجتماعی می باشد.
2. بیمه شده در بیمارستان بستری نشود: در این مورد،‌ یکی از دو حالت زیر اتفاق می افتد:
   1. بیماری ناشی از کار بوده باشد: مرخصی استعلاجی از روز اول تعلق می گیرد. پرداخت مرخصی استعلاجی از روز اول بر عهده سازمان تامین اجتماعی می باشد.
   2. بیماری عمومی (غیر ناشی از کار) باشد: مرخصی استعلاجی از روز چهارم در نظر گرفته می شود. در واقع، از روز چهارم، پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی بر عهده سازمان تامین اجتماعی است. برای سه روز اول، از آنجا که کارفرما تعهدی برای پرداخت این ۳ روز را ندارد،‌ می تواند این سه روز را برای کارگر به عنوان مرخصی بدون حقوق یا مرخصی استحقاقی در نظر بگیرد.

سوالی که در این زمینه مطرح است این است که: پرداخت سه روز مرخصی استعلاجی توسط کارفرما تا چند بار در سال تکلیف شده؟ در واقع همان طور که در بالا به آن اشاره شد، طبق بند یک ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی، کارفرما اصلا تکلیفی برای پرداخت مرخصی استعلاجی سه روز مرخصی ندارد، و می تواند برای این سه روز، مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق برای کارگر در نظر بگیرد، تا بازه خالی در سوابق بیمه کارگر ایجاد نشود.

بعضی خانم ها در دوران بارداری نیاز به استراحت کامل دارند. اگر دکتر تشخیص دهد مادر نیاز به مرخصی دارد، به وی گواهی استراحت پزشکی می دهد تا مادر بتواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند.

استراحت پزشکی های مربوط به دوران بارداری قبل از زایمان یا همان مرخصی استعلاجی قبل از زایمان، به هر مدت بایستی به تایید شورای پزشکی برسد و چنانچه شورای پزشکی تایید نماید، قابل بهره برداری است؛ البته تشخیص این نکته که مدت این استراحت از مدت استراحت پس از زایمان کسر شود یا خیر، به عهده شورای پزشکی است.

برای مرخصی استعلاجی کم‌تر از ۱۵ روز، داشتن گواهی پزشک کافی است، اما اگر مرخصی بیشتر از ۱۵ روز باشد، باید پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی آن را تایید کند تا حقوق مرخصی استعلاجی بارداری پرداخت شود. اگر این دوره بیشتر از ۶۰ روز باشد، باید شورای پزشکی تامین اجتماعی هم آن را تایید کند. مدت مرخصی استعلاجی قبل از زایمان تامین اجتماعی، جزء سوابق بیمه‌شده حساب می‌شود. این نکته را هم باید در نظر داشته باشید که برای دریافت مرخصی استعلاجی زایمان، باید گواهی پزشک متخصص یا بیمارستان را همراه خود داشته باشید.

تعداد روز مرخصی استعلاجی بستگی به بیماری و مدت دوره نقاهت آن است. چنانچه از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان استفاده شود، می بایست پس از دریافت مرخصی استعلاجی، نامه معرفی به کار از شعبه تامین اجتماعی اخذ و به کارفرما تحویل داده شود. سپس از کارفرما درخواست مرخصی استحقاقی تا تاریخ زایمان کرد تا در روز زایمان مشمول بیمه تامین اجتماعی باشید و بتوانید از مرخصی زایمان استفاده کنید.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان تامین اجتماعی، به هر مدتی که باشد می بایست به تایید شورای پزشکی برسد و چنانچه شورای پزشکی تایید نماید، قابل بهره برداری است؛ البته تشخیص این نکته که مدت این استراحت از مدت استراحت پس از زایمان کسر شود یا خیر، به عهده شورای پزشکی است.

متاسفانه گاهی در دوران بارداری مشکلاتی پیش می‌آید و سقط جنین اتفاق می‌افتد. در این موارد می‌توان از مرخصی استعلاجی سقط جنین، که از دلایل مرخصی استعلاجی در بارداری می باشد، استفاده کرد. در واقع پزشک، به بیمار مرخصی استعلاجی می‌دهد و برای مدت بیشتر از ۱۵ روز، این گواهی باید توسط پزشک معتمد بیمه هم تایید شود.

سوالی که مطرح می شود این است که آیا مرخصی استعلاجی با حقوق است؟ در پاسخ باید گفت: بله، غرامت دستمزد ایام بیماری برای بیمه شدگان متاهل و متکفل سه چهارم میانگین دستمزد بیمه شده است

غرامت دستمزد ایام بیماری برای بیمه شدگان مجرد و غیرمتکفل که از درمان سازمان استفاده نکرده و به صورت سرپایی معالجه شده اند، دو سوم میانگین دستمزد بیمه شده است و در صورت استفاده از خدمات درمانی و یا بستری یک دوم است.

برای مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری ، محدودیت زمانی و تعداد دفعات وجود ندارد و تا زمانی که بیمه شده بر حسب تشخیص سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نباشد و به موجب قوانین این سازمان، از کارافتاده هم شناخته نشده باشد، پرداخت غرامت دستمزد ادامه می یابد و مدت آن جزء سابقه , و مبلغ آن نیز جزء پرداخت حق بیمه محسوب می شود ( در این مدت ,خودِ فرد و خانواده‌اش کماکان تحت پوشش تامین اجتماعی هستند ).

براساس ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی، غرامت دستمزد از اولین روزی که بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفه ای و به موجب تشخیص سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نباشد پرداخت خواهد شد. در مواردی که عدم اشتغال به کار و معالجه به سبب بیماری باشد در صورتی که بیمار در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت خواهد شد.

طبق ماده 62 قانون بیمه تامین اجتماعی پرداخت غرامت دستمزد در بیماری های عمومی که ناشی از کار نباشد از روز چهارم شروع خواهد شد.  

همچنین متاسفانه در قانون کار و تامین اجتماعی در خصوص سه روز اول هیچ دستوری که کارفرما را مکلف کند وجود ندارد.پرداخت حقوق کمتر از سه مرخصی استعلاجی از ناحیه کارفرما بستگی به توافق طرفین دارد و قانون مدت مشخصی را برای کارفرما تعیین ننموده است

گواهی استراحت پزشکی همان نسخه دکتر می باشد که نوع بیماری و مدت بیماری (سرپایی یا بستری) در آن مشخص شده است. ضمناً در متن نسخه استراحت پزشکی دکتر، می بایست نوع بیماری مرتبط با تخصص پزشک معالج باشد و مهر پزشک معالج در گواهی مربوطه باشد.

برای درخواست مرخصی استعلاجی، تجویز پزشک معالج که در آن به نام بیماری و نیاز به استراحت پزشکی اشاره شده است الزامی است.

برای درخواست مرخصی استعلاجی، ابتدا به سامانه درخواست ثبت مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی به آدرس https://eservices.tamin.ir مراجعه کنید.

سپس از منوی بیمه شدگان، گزینه حمایت های کوتاه مدت و پس از آن درخواست غرامت دستمزد بیماری را انتخاب کنید.

در صفحه جدید، شماره بیمه،‌ نام و نام خانوادگی، شماره حساب بانکی، شماره موبایل را وارد کنید. سپس، مشخصات درخواست استراحت پزشکی ( تاریخ شروع استراحت،‌ تاریخ پایان استراحت، نام پزشک معالج و کد نظام پزشکی پزشک معالج خود را وارد کنید

درصورتیکه دارای مدارک پزشکی مرتبط با بیماری می‏ باشید، در قسمت افزودن تصویر جدید، علاوه بر نسخه پزشک، مدارک درمانی مرتبط را نیز بارگذاری نموده و با انتخاب کلید ثبت درخواست، درخواست خود را ثبت نمایید.

همچنین می توانید متن نامه درخواست مرخصی استعلاجی به شرح زیر ثبت نمایید:

شعبه محترم تامین اجتماعی

موضوع : درخواست مرخصی استعلاجی

با سلام و احترام

بدینوسیله پیرو گواهی استراحت پزشکی پیوست، به اطلاع می رساند  اینجانب ...... با توجه به بیماری .... از تاریخ ... لغایت .... درخواست کمک هزینه ایام بیماری را دارم.

پیشاپیش از مساعدت و حسن اعتماد جنابعالی کمال تشکر را دارم.

با احترام

جهت مشاهده وضعیت درخواست می‏توانید در صفحه اصلی با مراجعه به منوی تامین اجتماعی من و انتخاب گزینه درخواست‏های ثبت شده، وضعیت درخواست خود را مشاهده نمایید.

مرجع تایید و پرداخت غرامت مرخصی استعلاجی،‌ سازمان تامین اجتماعی است. در صورت عدم تایید مرخصی استعلاجی توسط سازمان تامین اجتماعی، می توان نسبت به این موضوع از طریق سایت تامین اجتماعی اعتراض کرد.

برای ثبت مرخصی استعلاجی در لیست بیمه تامین اجتماعی، کافی است که تعداد روزهای مرخصی استعلاجی را از کار کرد ماهانه کسر کرد و کارکرد ماهانه را وارد کرد. مثلا اگر در آذر ماه برای بیمه شده 10 روز مرخصی استعلاجی تجویز شده باشد، در لیست بیمه آذر ماه تعداد روزهای کارکرد را 20 روز (20=10-30) وارد کنید. 

نکاتی در مورد نحوه ثبت مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی:

• توجه داشته باشید که مزایا را متناسب با تعداد روز کارکرد وارد کنید.
• در زمان مرخصی استعلاجی، برای کارگر ترک کار ثبت نکنید.
• در ماه هایی که کل ماه مرخصی استعلاجی است، اسم کارگر را با کارکرد صفر رد کنید.

بعد از ثبت درخواست کمک هزینه ایام بیماری در سایت تامین اجتماعی و تایید آن، کارفرما نیز می بایست در لیست بیمه این موضوع را به سازمان تامین اجتماعی با ارسال لیست بیمه ماهانه اطلاع دهد. بعد از پرداخت اولین لیست بیمه که کارفرما نام بیمه شده را برای مرخصی استعلاجی نیز ثبت کرد و لیست بیمه را پرداخت کرد، از همان ماه، پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی شروع می شود.

برای تعطیلات بین مرخصی استعلاجی، به استناد ماده ۷۴ قانون کار، ایام استراحت پزشکی با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سابقه کار کارگر محسوب می شود و پرداخت غرامت دستمزد ایام مرخصی استعلاجی و مزد روزهای تعطیل مابین استراحت پزشکی به عهده سازمان تامین اجتماعی می باشد.

کارفرما الزامی به پرداخت مزد ایام مرخصی استعلاجی ندارد و به کارگر حقوقی پرداخت نمی کند. این تامین اجتماعی است که حقوق مرخصی استعلاجی کارگر را پرداخت می کند، نه کارفرما.

در صورت تائید پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی کارفرما مکلف به قبول مرخصی استعلاجی است. در صورت قبول نکردن مرخصی استعلاجی توسط کارفرما،  تنها راه شکایت به اداره کار است که البته توصیه می کنم این کار را انجام ندهید و بی خیال موضوع شوید. و فقط در صورتی که مدت مرخصی استعلاجی شما توسط تامین اجتماعی بسیار طولانی است در اداره کار شکایت کنید.

در زمان مرخصی استعلاجی و بارداری، پرداخت عیدی و سنوات به عهده کارفرما است. حق مسکن، حق اولاد، بن کارگری، سنوات خدمت، عیدی و مرخصی استحقاقی بر عهده کارفرما است. پرداخت حقوق پایه بر عهده سازمان تامین اجتماعی است.

طبق قانون کار، دوره مرخصی استعلاجی دوره تعلیق قرارداد کار می باشد. بعد از طی دوره مرخصی استعلاجی که به تایید سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد، دوره تعلیق قرارداد کار به اتمام می رسد و بین کارگر و کارفرما همانند دوره قبل از مرخصی استعلاجی، کلیه مزایای قانون کار از جمله بازگشت به کار تعلق می گیرد.

برای استفاده از مرخصی استعلاجی افسردگی، با داشتن گواهی پزشکی به درمانگاه تامین اجتماعی مراجعه کنید و چنانچه پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی، استراحت شما رو تایید کند می توانید از مرخصی استعلاجی برای استراحت در منزل استفاده کنید.

مرخصی استعلاجی فرهنگیان در آموزش و پرورش، با توجه به تعداد روز به شرح زیر می باشد:

1. برای مرخصی استعلاجی یک الی سه روز پس از تشخیص مدیر، در صورت موجه بودن فرم غیبت موجه در سه نسخه صادر می گردد. نسخه اول به امور اداری، نسخه دوم به مستخدم، نسخه سوم به همراه گواهی پزشکی در پرونده مستخدم در مدرسه بایگانی می شود. تذكر: لازم است مدیران مدارس نسخه اول مرخصی استعلاجی را كه در فرم غیبت موجه صادر نموده اند هر سه ماه، یک بار به همراه فرم گزارش مرخصی به امور اداری ارسال نمایند.
2. برای مرخصی استعلاجی از چهار روز تا 21 روز لازم است خود فرد به درمانگاه فرهنگیان مراجعه و نسبت به تایید گواهی پزشك توسط پزشک معتمد اقدام و سپس همراه با نامه رسمی مدرسه برای صدور حکم مرخصی استعلاجی به امور اداری مراجعه نماید.
3. برای مرخصی استعلاجی از 22 روز تا 4 ماه لازم است شخص با به همراه داشتن گواهی پزشکی و یک قطعه عكس 4*3 جهت دریافت معرفی نامه به درمانگاه فرهنگیان به امور اداری مراجعه نماید.(لازم است معرفی نامه تایید شده بلافاصله برای صدور حکم مرخصی استعلاجی به امور اداری ارائه شود.)
4. برای مرخصی استعلاجی صعب العلاج 4 ماه تا یک سال و یا ازکارافتادگی لازم است شخص با به همراه داشتن گواهی پزشکی و یک قطعه عكس 4*3 جهت دریافت معرفی نامه به شورای پزشکی استان به امور اداری مراجعه نماید.(لازم است معرفی نامه تایید شده بلافاصله برای صدور حکم مرخصی به امور اداری ارائه شود.)
   

در زمینه مرخصی استعلاجی معلمان باردار، چنانچه کارمند زن, در  آموزش و پرورش رسمی باشد و حق بیمه خویش را همچنان به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نماید به استناد ماده 67 قانون تامین اجتماعی ایشان نیز با داشتن شرایط مقرر در مادتین 63 و  67  قانون همانند سایر بیمه شدگان زن, دو سوم دستمزد متوسط نود روز آخر بیمه پردازی را به عنوان غرامت ایام بارداری دریافت خواهد نمود. همچنین می تواند از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان فرهنگیان، همانند دیگر بیمه شدگان تامین اجتماعی نیز بهره مند شود.

در رابطه با مرخصی استعلاجی‌ کارکنان دولتی در قانون مدیریت خدمات کشوری (تبصره 2 ماده 84) آمده است که طبق این آیین نامه مرخصی استعلاجی کارکنان دولت:

کارکنان دولت در صورت بیماری، با تایید پزشک متعهد می‌توانند تا 4 ماه از مرخصی استعلاجی‌ استفاده نمایند. البته برای بیماری های سخت به تشخیص وزارت بهداشت محدودیت زمانی برای این مرخصی وجود نخواهد داشت.