نظریه قرارداد چیست

نظریه قرارداد یا Contract Theory صرفا به مطالعه قراردادهای قانونی و الزام‌آور بین طرفین نمی‌پردازد. در سطح وسیعتر، به مطالعه طراحی توافقات رسمی و غیر رسمی به منظور ایجاد انگیزه در افرادی که منافع متضادی با یکدیگر دارند، می پردازد بگونه ای که اقداماتی انجام دهندکه به نفع طرفین باشد.

به طور خلاصه نظریه قرارداد، سعی می کند به طرفین قرارداد انگیزه دهد که با یکدیگر به شکل موثری همکاری کنند.

در بسیاری از قراردادها با عدم دسترسی متقارن طرفین قرارداد به اطلاعات (Asymmetric Information) مواجه هستیم که منجر به دو پدیده می شود:

– خطر نامشهود یا Moral Hazard: در این حالت که با «مخاطرات اخلاقی» هم شناخته می شود، استفاده کننده از خدمات طرف مقابل ممکن است که رفتاری انجام دهد که هزینه های ارائه خدمات برای طرف دوم قرارداد افزایش یابد.

در مثال بیمه گر و بیمه گذار، بیمه گذار با دانش این که در صورت وجود حادثه بیمه خسارت ها را تامین می کند، ممکن است نسبت به مراقبت و محافظت از دارایی خود در مقابل مخاطرات سهل انگارانه تر رفتار کند.

– اطلاعات نامشهود یا Adverse Selection: در این حالت فروشنده اطلاعات بیشتری نسبت به خریدار دارد و یا به عکس و در نتیجه عدم تقارن اطلاعات «کژ گزینی» اتفاق می افتد و خریدار ارزش متفاوتی از ارزش ارائه شده واقعی را که فروشنده به آن واقف است، دریافت می کند. روابط بیمه گر و بیمه گذار، خریدار و فروشنده لوازم دست دوم، سرمایه گذاری، کارفرما و کارمند، ازدواج و خیلی از مسائل اجتماعی شامل این موضوع می‌شوند.

برای مثال رابطه بیمه گر و بیمه گذار را در نظر بگیرید. کژ گزینی می تواند باعث شود که کسانی که رفتارهای پرخطرتری دارند تمایل به بیمه شدن داشته باشند. اگر بیمه گر قیمت متوسطی را برای همه تعیین کند اما در عوض افراد با ریسک بالا بیمه را خریداری کنند، بیمه گزار در مورد آنها باید پول زیادی را از دست دهد. در مقابل مشتریانی که درگیر رفتارهای پرخطر نیستند، از چنین سیاست قیمتی ضرر می کنند.