کلاهبرداری عبارت است از یک فرایند رفتاری متقلبانه که با ایجاد صحنه‌سازی ، به گونه‌ای موجب فریب «مالک مال» می‌شود که وی از روی رضایت و رغبت ، مال خود را در اختیار فرد کلاهبردار می‌گذارد.
کلاهبرداری «جرم مقید» است؛ بدین معنا که وقوع آن موکول به «بردن مال دیگری» است و در نهایت ضرر قربانی و نفع کلاهبردار. وجه تمایز این جرم با دیگر جرائم مرتبط با اموال در این است که مال ، با رضایت کامل مالک در اختیار فرد کلاهبردار قرار می‌گیرد.
در صورتی که در زمینه کلاهبرداری نیاز به مشاوره تلفنی تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری دارید از طریق صفحه اصلی سایت بیدبرگ درخواست مشاوره خود را ثبت کنید
شرایط کلاهبرداری
شکل‌گیری کلاهبرداری نیز مانند بسیاری از جرائم دیگر نیازمند سه عنصر مادی ، معنوی و قانونی است؛ که با تجمع آن‌ها شرایط کلاهبرداری مهیا می‌شود.
عنصر مادی : کلاهبرداری ازجمله جرائمی است که رفتار مجرمانه آن به صورت انجام عمل یا فعل مثبت است؛ نه ترک عمل (هرچند با سوء نیت).
در نظر بگیرید فروشنده‌ای معایب کالای خود را به مشتری نمی‌گوید و موجب خسران و زیان وی می‌شود؛ در چنین حالتی نمی‌توان فروشنده را صرف ترک عمل آگاه‌سازی ، مرتکب رفتار کلاهبردارانه دانست؛ در حالی که اگر همین فرد با انجام تقلب و فریب ، خود را شخصیتی بانفوذ و معتبر معرفی کرده و با – انجام – تقلب و سوء استفاده از ناآگاهی فرد مقابل ، مبلغی از وی بگیرد؛ شرایط کلاهبرداری محقق و وی مرتکب جرم شده است.
عنصر روانی : که به آن سوءنیت یا قصد مجرمانه می‌گویند از دیگر ارکان شرایط کلاهبرداری است که به دو نوع عام و خاص تقسیم می‌شود. تعریف عام سوءنیت در کلاهبرداری عبارت است از توسل فرد مجرم به شیوه های متقلبانه از روی عمد و آگاهی و تعریف خاص آن نیز همان قصد بردن مال قربانی است.
عنصر قانونی : ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری ، مصوب سال ۱۳۶۷ به عنوان عنصر قانونی کلاهبرداری شناخته‌شده که برابر با آن
- هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه ها یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد
- یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیشامدهای غیرواقع بترساند
- و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه
- و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آن‌ها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد ،
کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش ، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده محکوم می شود.
مصادیق کلاهبرداری
در قانون مصادیق و نمونه هایی برای کلاهبرداری تعیین‌شده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- جعل عنوان نمایندگی بیمه.
- گران‌فروشی کالای تهیه‌شده با ارز دولتی.
- فروش ارز دولتی در بازار سیاه.
- مصرف ارز دولتی در مواردی به جز خرید کالا.
- آوردن اسم اشخاصی برخلاف واقع ، به عنوان عضوی از اعضاء یک شرکت ، تنها برای جلب تعهد و یا پرداخت قیمت سهام.
- ادعای کذب مبنی بر وقوع تعهد خرید یا پرداخت قیمت سهام و یا نشر جعلیات به منظور وادار نمودن «دیگری» به خرید یا پرداخت سهام ، فارغ از موفقیت یا شکست.
- تقسیم منافع غیرواقعی به استناد صورت دارایی میان شرکا از طرف مدیران.
- ورشکستگی به تقصیر یا تقلب
- تعدی نسبت به اموال دولت
- تبانی و قرار برای تصاحب مال دیگری
- معرفی مال دیگری به عنوان مال خود
روش های اثبات کلاهبرداری
- ادله اثبات کلاهبرداری همچون دیگر جرائم
- متکی بر اقرار
- اسناد رسمی یا عادی
- شهادت
- امارات یا نشانه های وقوع جرم (با استناد به قانون یا نظر قاضی)
- علم قاضی
- تحقیقات محلی است
که با تمسک به هر یک از آن‌ها و تحقق شرایطی می‌توان اثبات ادعا کرد؛ اما باید توجه داشت که غالباً به دلیل هوشمندانه بودن روشهای کلاهبرداری ، تهیه مدارک و مستندات ، دشوار و پیچیده است؛ که در چنین شرایطی یک وکیل کیفری می‌تواند با زبدگی و وقوف بر پیچ و خم‌های حقوقی رایج ، چنین دشواری‌هایی را مرتفع سازد.
نحوه و مراحل شکایت از کلاهبردار
اولین مرحله شکایت از کلاهبردار ، مراجعه به کلانتری محل سکونت است؛ چرا که باید محل وقوع جرم مشخص شود؛ پس از طرح شکایت ، با صدور احضاریه یا حکم جلب ، پرونده تکمیل و به دادسرا ارسال می گردد؛ بازپرس دادسرا دستور به حضور طرفین داده و پس از بررسی های لازم ، پرونده جهت رسیدگی در شعبه های کیفری به مجتمع قضایی فرستاده می‌شود؛ در شعب فوق ، دادستان در صورت مشخص شدن جرم ، تقاضای مجازات کرده و دادگاه پس از بررسی ، ختم رسیدگی را اعلام و رأی نهایی را صادر می‌کند؛ که این رأی برای مدت ۲۰ روز قابل اعتراض و تجدید نظرخواهی است.
اگر متهم ، در زمینه کلاهبرداری مجرم شناخته شود به یک تا هفت سال زندان و در موارد تشدیدی به ۲ تا ۱۰ سال زندان ، پرداخت جزای نقدی به نفع دولت ، برگرداندن مال مورد شکایت و انفصال دائم از خدمات دولتی (در صورت کارمند بودن) محکوم می‌گردد.
در صورتی که در زمینه کلاهبرداری نیاز به مشاوره تلفنی تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری دارید از طریق صفحه اصلی سایت بیدبرگ درخواست مشاوره خود را ثبت کنید