تعریف ارث
ارث به معنای انتقال قهری و دارایی متوفی به ورثه وی است . در واقع ارث هر آن چیزی است که قابل نقل و انتقال باشد ، چه حقوق مادی مانند وجوه نقد و چه غیر مادی مانند حق قصاص .
نحوه محاسبه ارث
محاسبه ارث پیچیدگیهای بسیاری دارد تا جایی که وجود برخی الزامات ممکن است شرایط محاسبه را تغییر دهد. اما به طور کل نحوه محاسبه ارث بر اساس طبقه وراث تعیین شده و با وجود طبقه اول، طبقه بعدی ارث نمیبرد؛ همچنین در هر طبقه با وجود وراث درجه یک ، به وراث درجه دو ارثی تعلق نمیگیرد .
وراث از منظر قانونی به سه دسته تقسیم میشوند :
- وراث طبقه اول
-درجه یک : پدر ، مادر ، فرزندان
-درجه دو : اولاد اولاد ( نوههای متوفی ) - وراث طبقه دوم
درجه یک : اجداد ، خواهر ، برادر
درجه دو : فرزندان خواهر و برادر و پدرها و مادرهای پدربزرگها و مادر بزرگها - وراث طبقه سوم
درجه اول : دایی ، خاله ، عمه و عمو
درجه دوم : اولاد آنها
بر همین اساس سهم الارث وراث به شرح ذیل است:
سهم الارث برای زن و شوهر
- سهم الارث زوجه ( زن ) : ۱/۸ در صورتی که متوفی دارای فرزند باشد – ۱/۴ در صورتی که متوفی فرزندی نداشته باشد
– لازم به ذکر است گرفتن مهریه توسط زوجه ، پیش از تقسیم اموال انجام میگیرد زیرا مهریه به عنوان دین و بدهی متوفی حساب شده و زوجه جدای از سهم الارث ، میتواند مهریه خود را نیز طلب کند . - سهم الارث زوج ( مرد ) : ۱/۴ در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد – ۱/۲ در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد
سهم الارث برای پدر و مادر
- سهم الارث مادر : ۱/۶ اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد – ۱/۳ در صورتی که متوفی فرزند و برادر و خواهر نداشته باشد
- سهم الارث پدر : ۱/۶ درصورتی که متوفی دارای فرزند باشد
سهم الارث برای خواهر و برادر
- سهم الارث خواهر : ۱/۲ در صورتی که متوفی یک خواهر داشته که از پدر یا هم پدر و هم مادر مشترک باشند – ۲/۳ در صورتی که متوفی بیش از یک خواهر داشته باشد
- سهم الارث خواهر و برادر ( مشترک از یک مادر در صورتی که متوفی اجداد مادری نداشته باشد ) : ۱/۶ در صورتی که یک برادر یا خواهر وجود داشته باشد – ۱/۳ درصورتی که تعداد برادر و خواهران متوفی بیش از یک نفر باشند
سهم الارث برای فرزندان
اگر متوفی پدر و مادر نداشته باشد ، سهم الارث برای دختر و پسر متوفی به شرح ذیل است :
- اگر متوفی یک فرزند داشته باشد خواه پسر باشد خواه دختر ، تمامی ارث به وی میرسد
- اگر متوفی بیش از یک اولاد داشته اما همگی پسر با همگی دختر باشند ، ارث بین آنها به صورت مساوی تقسیم میشود
- اگر اولاد متعدد بوده و برخی پسر و برخی دختر باشند ، پسر دو برابر دختر ارث میبرد
در صورتی که در زمینه ارث و انحصار وراثت نیاز به مشاوره تلفنی تخصصی دارید از طریق صفحه اصلی سایت بیدبرگ درخواست مشاوره خود را ثبت کنید
فرآیند انحصار و وراثت
تعیین تکلیف اموال فرد متوفی یکی از اقداماتی است که باید توسط وراث یا نماینده قانونی آنها مطابق قانون انجام بگیرد . این کار مراحل گوناگونی دارد که در ادامه آنها را شرح میدهیم :
۱- دریافت فرم مخصوص انحصار وراثت
در ابتدا وراث برای کسب گواهی انحصار وراثت ، باید فرم مخصوص درخواست را از شوراهای حل اختلاف دریافت کنند . میبایست در این فرم نام تمامی افرادی که از متوفی ارث میبرند به همراه مشخصات کامل آنها ذکر شده و نسبت آنها با متوفی مشخص گردد .
۲- تایید وراث
در این مرحله وراث با مراجعه به دفتر اسناد رسمی ، فرم دریافت شده از شورای حل اختلاف ، گواهی فوت متوفی ، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی خود را به دفترخانه ارائه کرده و با شهادت دو شاهد که ورثه را میشناسند ، وراث به صورت رسمی در فرم مخصوص دفتر اسناد رسمی تایید میشوند . این فرم یکی از مدارکی است که باید به شورای حل اختلاف ارائه شود .
۳- پرداخت مالیات بر ارث
همان طور که در ابتدا گفته شد باید تکلیف داراییهای متوفی اعم از منقول و غیرمنقول مشخص شده و پس از آن یکی از وراث با مراجعه به اداره دارایی ، شرایط مالیات بر ارث را بررسی کند . در این مرحله مطابق جدول فوق ، مالیات تعیین شده و پس از پرداخت آن توسط وراث ، اداره دارایی رسیدی ارائه میدهد که یکی از مدارک مهم جهت گرفتن گواهی انحصار وراثت به حساب میآید .
۴- مراجعه به شورای حل اختلاف
فرم مخصوص انحصار وراثت دریافت شده از دفتر اسناد رسمی ، کپی برابر اصل شناسنامه وراث ، گواهی فوت ، کپی برابر اصل عقدنامه همسر متوفی، دادخواست گواهی انحصار وراثت و رسید گواهی مالیاتی مدارکی هستند که باید پیش از حضور در شورای حل اختلاف ، تهیه شوند . برای ارائه این مدارک تنها کافی است یکی از وراث به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و و پیگیر امور شود و حضور تمامی وراث الزامی نیست .
۵- ثبت آگهی در روزنامههای کثیرالانتشار
پس از آن که مدارک و اسناد به مرجع قضایی ارائه شد ، آنها با هزینه وراث در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار اگهی درج کرده تا در صورتی که متوفی وارث دیگری داشته باشد ، با مشاهده این آگهی به دادگاه مراجعه کند . در صورتی که بعد از گذشت یک ماه فردی اعتراضی نداشته باشد ، گواهی انحصار وراثت صادر میگردد .
در این مرحله دو گروه میتوانند به دادگاه مراجعه کرده و اعتراض کنند . در ابتدا دادستان قضایی در صورتی که تشخیص دهد فرد متوفی وارثی ندارد و آگهی درج شده بی اساس است ، میتواند به صدور این گواهی اعتراض کند . دسته دوم هم کسانی هستند که معتقدند باید نامشان به عنوان وراث درج شود. هر دو گروه میتوانند اعتراض خود را به دادگاه اعلام کرده و پس از صدور رای دادگاه نیز تقاضای تجدید نظر داشته باشند .
۶- تقسیم ارث
در نهایت با داشتن گواهی انصار وراثت ، وراث میتوانند جهت تقسیم اموال اقدام کرده و اموال را مطابق قانون بین خود تقسیم کنند .
مالیات بر ارث
قانون مالیات بر ارث بر اساس فصل چهارم قانون مالیات مستقیم اعمال می شود.برای انتقال اموال متوفی نیاز به گواهی مالیات بر ارث می باشد. برای اخذ گواهی فوق، می بایست به اداره دارایی مراجعه کرده و اموال متوفی را در اظهارنامه مالیات بر ارث گزارش کرد.
برخی اموال متوفی از پرداخت مالیات بر ارث معاف می باشند.این اموال شامل: سنوات پایان کار و وجوه پرداختی توسط بیمه مانند مستمری بازنشستگی، دیه و خسارت بیمه عمر هستند.
مالیات بر ارث بر اساس طبقه وراث و نوع دارایی محاسبه می شود. پدر، مادر، همسر و فرزندان به عنوان طبقه اول شناخته می شوند. برای مثال مالیات بر ارث ملک برای طبقه اول، ۷.۵ درصد ارزش معاملاتی آن می باشد.
در صورتی که متوفی در زمان حیات، اموال خود را به صورت صلح عمری انتقال داده باشد، به آن اموال مالیات بر ارث تعلق نمی گیرد. اگرچه برای انتقال قطعی آن اموال، نیاز به پرداخت مالیات نقل و انتقال اموال می باشد.
در صورتی که در زمینه ارث و انحصار وراثت نیاز به مشاوره تلفنی تخصصی دارید از طریق صفحه اصلی سایت بیدبرگ درخواست مشاوره خود را ثبت کنید