اصولا بیمه حمل و نقل کالا پوششی است که بیمه گر در مقابل دریافت حق بیمه متناسب با پوشش بیمه ای از بیمه گذار، تعهد میکند که چنانچه کالای مورد بیمه در جریان حمل و جابجایی ازمبدأ به مقصد مندرج در بیمه نامه و به علت وقوع یکی از خطرات مندرج در بیمه نامه تلف و یا دچار خسارت شد و یا بیمه گذار براساس قوانین و مقررات بین‌المللی متحمل پرداخت هزینه های ی گردید، زیان وارد به کالا را جبران کرده و هزینه ها را هم بپردازد. البته علاوه بر پوشش های گفتهشده، دربعضی از موارد زیان وخسارات وارد به اشخاص ثالث هم تحت پوشش این بیمه نامها قرار میگیرد.
حمل و نقل و جابجایی کالا ممکن است توسط وسایل حمل و نقل مختلف مانند کشتی، هواپیما، کامیون و قطار انجام پذیرد. به همین دلیل در این سرفصل بیمه حمل و نقل کالا را به سه بخش عمده و اساسی به شرح زیر تقسیم‌میکنیم :
- بیمه حمل و نقل دریائی
- بیمه حمل و نقل زمینی
- بیمه حمل و نقل هوایی
در بسیاری از مواقع اجازه استفاده از وسایل مختلف حمل کالا در بیمه نامه داده میشود و در نتیجه کالا با کشتی،کامیون و قطار و احتمالا با هواپیما حمل میشود و به همین دلیل این گونه بیمه نامها مورد تقاضای متصدیان حمل ونقل است که، آزادی عمل بیشتری را در اختیار آنها قرار میدهد. بنابراین چنانچه کالا تمام مسیر حمل را با یک‌وسیله نقلیه طی کند، بارنامه مربوط به آن وسیله حمل صادر میشود و در نتیجه بیمه نامه هم بر همان اساس صادرمیگردد.
بیمه باربری دریایی
قرارداد بیمه باربری دریایی، قراردادی است که براساس آن بیمه گر تعهد میکند که خسارات وارد به کالای مورد بیمه را که در جریان حمل بر اثر حوادث دریا حادث شده باشد باتوجه به شرایط و استثنائات بیمه نامه جبران کند. بایدبه این واقعیت توجه کرد که تعهد بیمه گر در جبران خسارت واردصرفاً مربوط به مواردی است که تلف کالا و یاخسارت ناشی از خطرات دریا و یا حوادث وسیله نقلیه باشد. در ایران شرکتهای بیمه به طور معمول، بیمه نامهای باربری دریایی خود را براساس شرایط بیمه نامهای انستیتوی بیمه گران لندن صادرمیکنند، یعنیاین که صنعت بیمه کشور پذیرای اصول و مقررات یکنواخت بازارهای بیمه جهانی شدهاست تا داد و ستد اتکایی هم دراین زمینهتسهیل شده باشد.
نگاهی به حجم واردات و صادرات کالا چه قبل و چه بعد از انقلاب گویای فعالیتهای اقتصادی کشور است واهمیت استراتژیک بیمه نامه حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی را نشان میدهد.کالای خریداری شده بدون در نظر گرفتن نحوه خرید آن به وسیله خریدار و یا فروشنده بیمه میشود. در بیمه نامهباربری دریایی، بیمه گر تعهدات خود را در قبال بیمه گذار بهروشنی در بیمه نامه تصریح و استثنائات را مشخص‌میکند. به منظور ارائه یک تقسیم‌بندی مفید و ساده، بیمه نامهای باربری را برحسب نوع بیمه نامه و نوع کالای موردحمل میتوان به چهار گروه اصلی و اساسی تقسیم کرد که به اختصار به شرح آنها میپردازیم. قبل از ورود به بحث‌درباره انواع بیمه نامهای باربری، لازم است این مسئله توضیح داده شود که بیمه بدنه کشتی، خسارت‌همگانی، هزینهای نجات،عدم تحویل کالا و خطر جنگ در طبقهبندی بیمه های دریایی قرارمیگیرند.
بیمه نامه از بین رفتن تمامی کالا
براساس شرایط این بیمه نامه، بیمه گر زمانی اقدام به جبران خسارت بیمه گذار میکند که تمامی کالا و محموله درجریان حمل و به علت یکی از خطرات دریا، از بین رفته و یا از حیز انتفاع افتاده باشد و بهمین‌دلیل اگر بخش عمدهکالا از بین رفته و صرفاً اندکی ازآن باقیبماند، بیمه گرتعهدی درجبران خسارت‌کالا نخواهدداشت .این نوع پوشش بیمه ای دارای کاربرد زیادی نیست و فقط برای بیمه کردن کالاهای مخصوصی ازقبیل سیمان، نفت‌و غلات مورداستفاده قرار میگرفت و به نام بیمه تشریفاتی و در برهای از زمان به نام بیمه گمرکی شهرت داشت،زیرا براساس مصوبات هیئت وزیران، کالای صادراتی میبایست تحت پوشش بیمه ای قرارگیرد و چون عرف بر این‌است که خریدار پوشش بیمه ای مورد نیاز خود را که متناسب با کالاست نزد بیمه گر کشور خود تهیه کند این نوع‌پوشش بیمه ای صرفاً بهصورت تشریفاتی و جهت ترخیص کالا برای عملیات صادرات مورد استفاده قرار میگرفت.
بیمه نامه اف.پی.ای.F.P.A
قبل از بحث درباره شرایط سه گانه بیمه های حمل و نقل که به بحث درباره آنها خواهیم پرداخت، باید به این نکتهبسیار مهم اشاره کنیم که در صورت استفاده بیمه گذار از هریک از شرایط سه گانه، پوشش بیمه ای محدود به خطرهای مذکور در ایمهنامها نخواهد بود، بلکه بیمه گر و بیمه گذار با توافق قبلی و یا درج در شرایط خصوصی بیمه نامه،قادرند که تعهدات خود را تعدیل (کاهش، یا اضافه) کنند. مثلا در بیمه نامهای دبلیو.ای. (W.A) میتوان خسارات‌ناشی از شکست، ریزش، چنگگ، نشت را هم اضافه کرد و یا با پرداخت حق بیمه اضافی فرانشیز خسارت جزئی را از بیمه نامه حذف کرد.اصطلاح اف.پی.ا. حروف اختصاری عبارت، Free From particular Average است به این معنا ومفهوم که بیمه گر خسارات در تعهد خود را بدون پرداخت خسارت خصوصی و یا خاص میپردازد. دراین نوع پوشش بیمه ای، تعهدات بیمه گر از زمان خروج کالا از انبار و یا اسکله محل بارگیری کالا که در بیمه نامه به آن اشاره شده است آغاز میشود و تا زمان تخلیه کالا در بندر مقصد و یا انبار بیمه گذار ادامهخواهد داشت. در این پوشش بیمه ای، بیمه گر متعهد پرداخت خسارات خصوصی (خسارت جزء)نیست مگراین که این گونه خسارات ناشی از حادثه وسیله نقلیه، یعنی آتش گرفتن، غرق‌شدن، تصادم ویا به گل نشستن شناور باشد.
خساراتی که در بیمه نامه اف.پی.ای. مورد تعهد بیمه گر است
در این پوشش بیمه ای، بیمه گر متعهد پرداخت خساراتی به شرح زیر است.از بین رفتن کلی کالای مورد بیمه (واقعی و فرضی) به طوری که بیمه گذار از دریافت کالای خودمحروم بماند، که این خسارت میتواند ناشی از حادثه وسیله نقلیه و یا شناور باشد.از بین رفتن و تلف بخش معینی از کالا، در صورتی که مورد بیمه از چندین قسمت مختلف ترکیب‌شده باشد و تمامی یک بخش و یا قسمتی از آن از بین برود، بدون درنظر گرفتن این که برای آن قسمت‌خسارت دیده سرمایه بیمه ای معین منظور شده و یا نشده باشد.
از بین رفتن یک صندوق، پالت و یا نگله در طول زمان بارگیری، تخلیه و یا انتقال محموله ازشناوری به شناور(۱۶) دیگر.پرداخت خسارات مستقیم ایجاد شده ناشی از زیان همگانی (تفدیه زیان‌همگانی(پرداخت تعهدات ایجاد شده ناشی از زیان همگانی.کلیه هزینهای مربوط به نجات کالا هزینهای خاص، چنانچه پرداخت این هزینها به موجب بیمه نامه قابل پرداخت بوده و در تعهد بیمه گر باشد.پرداخت هزینهای ی که برای جلوگیری از خسارت و یا توسعه خسارت انجام میشود.
کلیه خسارات ناشی از زیان اختصاصی به علت غرق، آتش‌سوزی، بهگل‌نشستن، انفجار، تصادم‌شناور با اسکله، صخره، قطعات شناور یخ و یا تخلیه اضطراری کالا که در نتیجه یکی از خطرات مذکوردر این بند و در بندر پناه(۱۷) (بندر بین راه) انجام شده باشد.
خسارات خارج از تعهد بیمه گر در بیمه نامه; شرایط اف.پی.ای.
در بیمه نامه اف.پی.ا. خسارات‌زیر خارج‌از تعهد بیمه گراست و استثنأ شدهاست.خسارات جزئی (زیان اختصاصی) به جز مواردی که در بالا ذکر شد. کسر و یا عدم تحویل بخشی از یک پالت، صندوق، بسته یا نگله. خسارات ناشی از تأخیر در تحویل کالای مورد بیمه ، هرچند تأخیر به علت یکی از خطرات موردتعهد بیمه گر صورت گرفته باشد. عیب ذاتی کالای مورد بیمه ، مانند کسر وزن درحد متعارف که ارتباط با حادثه ندارد.خسارات عادی و متعارف ناشی از ریزش عادی، نشت و سرخالی شدن مایعات.
خسارات ناشی از عمل جانوران موذی از قبیل موش، حشرات و مانند آن خسارات ناشی از آب شیرین خساراتی کهکالا.خساراتی که مستقیماً براثر جنگ، اعتصاب، شورش و اغتشاشات داخلی بهوجود آمده باشد.
بیمه نامهای باربری با شرایط دبلیو.ای. (.W.A)
در بیمه نامهای ی که با شرایط دبلیو.ای. صادر میشود، بیمه گر علاوه بر پرداخت خسارات عمومی،تعهد پرداخت خسارات جزئی (خسارتهای خصوصی) را هم دارد. باید به این نکته اشاره شود کهپرداخت خسارت در این نوع پوشش بیمه ای منوط به این امر است که میزان و مبلغ خسارت بیشتر ازدرصد فرانشیز ذکر شده در بیمه نامه باشد. در این نوع پوشش بیمه ای، معمولا خسارات شکست وریزش بیمه نیست مگر این که بیمه گذار، با پرداخت حق بیمه اضافی این خطرات را بیمه کند. برایتوضیح اضافه میشود که خسارت جزئی به آن دسته از خساراتی اطلاق میگردد که میتواند باعث ازبین رفتن یک پالت، نگله یا بستهای از کل محموله و یا بخشی از یک پالت بسته و یا نگله باشد.
خساراتی که در بیمه نامه دبلیو.ای.(W.A.) مورد تعهد بیمه گر است
در این نوع پوشش بیمه ای، بیمه گر مسئول و متعهد جبران خسارتهای زیر است:
از بین رفتن کامل مورد بیمه به علت حوادث مشمول بیمه (واقعی وفرضی)
از بین رفتن یک پالت، صندوق، بسته و یا نگله که جزئی از یک محموله است و خسارت در اثنایبارگیری، تخلیه و یا ترانشیپمنت واقع شدهباشد.
از بین رفتن بخشی از یک محموله در زمانی که کالا به قسمتهای متفاوت تقسیم شده و کار حمل ونقل آن در دفعات مکرر انجام میشود.سهم هزینها و تعهدات ایجاد شده ناشی از خسارت همگانی.
خسارات‌مستقیم وارد بهکالای مورد بیمه که ناشیاز بروزحادثه همگانی باشد.
هزینهای نجات کالا
هزینهای خاص از قبیل هزینهای تخلیه، بارگیری، انبارداری و حمل مجدد کالای مورد بیمه ازبندر پناه به مقصد مندرج در بیمه نامه و هزینهای ی که برای جلوگیری از خسارت و یا جلوگیری از توسعهخسارت صرف(۱۸) میشود.
زیان اختصاصی پس از کسر فرانشیز توافق شده در بیمه نامه مشروط بر این که درحد فرانشیز مقرردر بیمه نامه باشد. در صورتی که شناوری که کالا را حمل میکند غرق شده، به گل نشسته و یا دچارحریق شود و یا خسارت وارد بر اثر آتش‌سوزی، انفجار، تصادم، یا برخورد کشتی با وسیله نقلیه دیگریو یا هر شیئی ثابت و یا متحرکی مانند کوهای شناور یخی باشد و یا کشتی در بندر پناه خاتمه سفر رااعلام و کالا را تخلیه کند، بیمه گر خسارت وارد را بدون کسر فرانشیز پرداخت خواهد کرد.
خسارات خارج از تعهد بیمه گر در بیمه نامه با شرایط دبلیو.ای.
در بیمه نامه باربری دبلیو.ای. خسارات زیر جزء تعهدات بیمه گر نخواهد بود.
خسارات ناشی از تقصیر، اقدامات عمدی و اعمال خلاف بیمه گذار
عدم تحویل و یا کسری کالای مورد بیمه
خسارات ناشی از تأخیر در حمل و عدم تحویل کالای مورد بیمه ولو این که به علت یکی ازحوادث و خطرات مشمول و مورد تعهد بیمه گر پدید آمده باشد.
خسارات ناشی از عیب ذاتی و یا کیفیت خاص مورد بیمه .
خسارات متعارف و معمول ناشی از ریزش، نشت، سرخالی شدن مایعات و یا تبخیر و مانند آن.
خسارات ناشی از عمل جانوران موذی از قبیل موش و یا حشرات.
خسارات ناشی از آب شیرین.
خساراتی که مستقیماً دراثر جنگ، شورش، اعتصاب و اغتشاشات داخلی پدید آمده باشد.
خساراتی که به علت صفافی نامناسب کالا در انبار کشتی پدید آید و یا خسارات ناشی از دزدی،دله دزدی و شکست.
خساراتی که در بیمه نامه تمام خطر تحت پوشش بیمه گراست
اصولا پوششهای جامع و کامل در کلیه رشتهای بیمه ای مورد تقاضای بیمه گذاران هر بازار بیمه است، زیرا اعتبار دهندگان و یا صاحبان کالا برای حفظ منافع و سرمایهای خود نیاز به تأمین وپوششهای بیمه ای کامل دارند و به این لحاظ این گونه بیمه نامه امروزه جای مناسب خود را در بازار ایران‌و سایر کشورهای جهان باز کرده است. قبل از یکنواخت کردن شرایط بیمه نامهای تمام خطر بیمه گران‌بازارهای مختلف و حتی در یک بازار، این پوشش را با متون متفاوت در اختیار بیمه گذاران خود قرارمیدادند، اما بعلت بروز مشکلات بسیار و اختلافات زیاد بین بیمه گران و بیمه گذاران در تعبیر و تفسیرشرایط ارائه شده، ایجاد هماهنگی و یکنواختی در تدوین شرایط این بیمه نامها ضروری به نظرمیرسید و به همین جهت انستیتوی بیمه گران لندن شرایط این بیمه نامها را به صورت یکنواخت‌تدوین کرد و اینک مورد استفاده کلیه بازارهای جهان از جمله ایران است.در بیمه نامهای تمام خطر، بیمه گر خسارات وارد به کالا را از زمان خروج آن از انبار فروشنده یا ازبندر مذکور در بیمه نامه تا زمان تخلیه کالا در بندر مقصد و یا تحویل آن به بیمه گذار جبران خواهد کرد.خسارات جزئی پرداختی در این پوشش بیمه ای بدون کسر فرانشیز تسویه خواهد شد.
خساراتی که در بیمه نامه تمام خطر مورد تعهد بیمه گر است
از بین رفتن کامل مورد بیمه به علت حوادث مشمول بیمه (واقعی و فرضی)
از بین رفتن بخشی از یک محموله چنانچه کالا به بخشها و یا قسمتهای مختلف تقسیم شده و حملآن به دفعات از طرف بیمه گر مجاز شناخته شده باشد.
خسارت ناشی از بارگیری، تخلیه و جابجایی از شناوری به شناور دیگر چنانچه منجر به از بین رفتن‌هر پالت، نگله و یا صندوق گردد.
خسارات مستقیم (تفدیه) ناشی از زیان همگانی
سهم هزینها و تعهدات ایجاد شده ناشی از خسارت همگانی هزینهای نجات کالا.
هزینهای خاص، از قبیل هزینهای بارگیری، تخلیه، انبارداری و حمل مجدد کالای مورد بیمه ازبندر پناه به مقصد.
پرداخت خسارات جزء( زیان اختصاصی) بدون کسر فرانشیز.
پرداخت خسارات خطرات اضافی دیگر از قبیل، دزدی، دله دزدی و عدم تحویل،آب‌شیرین،اکسیداسیون، نشت، زنگ‌زدگی، ریزش و سرخالی شدن مایعات، لهشدن، شکست، خم‌شدن، خراش‌برداشتن، لک‌شدن‌وخسارات ناشیاز رطوبت، حرارت‌ومجاورت با کالای دیگر (بو گرفتن و آلوده شدن)
خسارات خارج از تعهد بیمه نامه با شرایط تمام خطر
در بیمه نامه باربری با شرایط تمام خطر، خسارات زیر شامل تعهدات بیمه گر نخواهد بود.
خسارات ناشی از سوءنیت و اقدامات عمدی بیمه گذار و یا نمایندگان او.
خسارات ناشی از تأخیر در حمل و عدم تحویل کالای مورد بیمه ولو این که به علت یکی ازحوادث و خطرات مشمول و مورد تعهد بیمه گر پدید آمده باشد.
خسارات ناشی از عیب ذاتی و یا کیفیت خاص مورد بیمه .
خسارات ناشی از عمل جانوران موذی از قبیل موش و حشرات.
خسارات عادی از قبیل، تبخیر یا کسری مایعات که به علت حادثه پدید نیامده باشد.
خسارات ناشی از جنگ، شورش، آشوب و بلوا.
نرخ بیمه نامهای باربری در شرایط سه گانه
شورای عالی بیمه براساس آیین‌نامه شماره ۸ مصوب ۱۳۵۲/۶/۳۰ نرخ بیمه نامهای باربری را بهشرح زیر تعیین کرده است.
نرخ بیمه نامه با شرایط اف.پی.ا. به انضمام خطر عدم تحویل ۳/۵ در هزار و بدون عدم تحویل ۳در هزار تصویب شده که این نوع نرخ‌گذاری براساس پوشش بیمه ای است و توجهی به نوع کم خطر و یاپرخطر بودن کالا ندارد. در سال ۱۳۵۸ نرخهای فوق ۱۵% کاهش یافت.
نرخ بیمه نامه دبلیو.ای. به انضمام خطرهای عدم تحویل، دزدی، قلاب‌زدگی، آبدیدگی،روغن‌زدگی، شکست و ریزش برحسب نوع کالا به تفکیک معین و مشخص شده است که حداقل نرخ‌برای کالای کم خطر و حداکثر برای کالای پرخطر در نظر گرفته شده است.
نرخ بیمه نامه تمام خطر همان نرخهای مصوب برای هر نوع کالا در پوشش دبلیو.ای. به اضافه ۲۰%است.
اعتبار پوشش بیمه ای
لازم به توضیح است که اعتبار بیمه نامهای باربری در هر سه نوع پیش گفته براساس شرایط بیمه نامهای اف.پی.آ.،دبلیو.ای. و تمام خطر انستیتوی بیمه گران لندن از زمان بارگیری کالای مورد بیمه در وسیله حمل شروع و در تمام مدت حمل عادی و تا هنگام تخلیه آن در انبار بیمه گذار واقع در مقصدمندرج در بیمه نامه و یا تحویل کالا به بیمه گذار و یا انقضای مدت ۶۰ روز از تخلیه کالا در بندر مقصدادامه خواهد داشت. اما مدت زمان اعتبار این بیمه نامها پس از تخلیه کالا از کشتیهای اقیانوس‌پیمابراساس عرف و مقررات متداول در ایران ۴۵ روز است که براساس درخواست بیمه گذار و با صدورالحاقیه تمدید میشود.
پوشش خطر جنگ
در تمامی قوانین و مقررات بیمه ای کشورها به صراحت بیان شده است که جبران خسارات ناشی ازجنگ خارج از شمول تعهدات بیمه گر است، مگر این که بین بیمه گر و بیمه گذار، برخلاف آن توافقی بهعمل آمده باشد. استثنای خطر جنگ و عدم تعهد بیمه گر در جبران خسارات وارد دارای سوابق طولانیاست. در زمان جنگ بین‌الملل اول، خسارات وارد به شناورها و محمولات آنها که به علت جنگ و یاناوگانهای متخاصم و یا مین‌گذاری دریاها ایجاد شده بود باعث شد که بیمه گران خسارات زیادی رامتحمل شوند و در نتیجه دولتهای اروپا ناگزیر در امر بیمه باربری زمان جنگ مداخله کردند و ضمن‌حمایت از ناوگانهای تجاری به وسیله ناوگان جنگی، عهدهدار ارائه پوشش جنگ هم شدند.
به این ترتیب چنانچه در هریک از انواع بیمه ، نامی از خطر جنگ برده نشود و در زمینه جبران‌خسارات وارده توافقی بین دو طرف قرارداد ( بیمه گر و بیمه گذار) صورت نپذیرفته باشد، خساراتی کهمنشاء و عامل آن جنگ و یا شورش و آشوب و بلوا باشد در تعهد بیمه گر نخواهد بود.
خطرات تحت پوشش شرایط جنگ
مهمترین خطراتی که بیمه گر در رابطه با خطر جنگ پوشش میدهد به طور خلاصه عبارت است از – بازداشت محموله، معطل کردن و یا تصرف کالا و کلیه زیانهای دیگری که ناشی از این گونه عملیات‌باشد
هرگونه خسارتی که از عملیات جنگ و یا شبه جنگی پدید آمده باشد.
خسارات ناشی از جنگهای داخلی، انقلاب، شورشها و دزدی دریایی.
جنگ، جنگ داخلی، انقلاب، شورش، قیام یا زدوخوردهای ناشی از آنها یا هرنوع عمل‌خصمانهای که بهوسیله یا علیه یک قدرت متحارب دیگر صورت پذیرد
خسارات ناشی از مین‌ها، اژدرها، بمبها و یا سایر سلاحهای جنگی متروکه
زیان همگانی و هزینهای نجات مربوط به پیشگیری از خسارت یا برای جلوگیری از خسارت‌خطرهای مورد بیمه فوق که براساس قوانین حمل و یا عرف و قوانین حاکم تعدیل و تعیین شده باشد.
استثنائات در بیمه باربری
بیمه گر زمان ارائه پوشش جنگ متعهد جبران خسارات زیر نیست
از بین رفتن، تلف و خسارت و یا هزینهای ناشی از عمل نادرست و یا عمدی بیمه گذار
نشت عادی، کم شدن وزن و یا فرسودگی عادی مورد بیمه .
خسارات وارد قبل از بارگیری کالا در کشتی اقیانوس‌پیما و یا شناور خساراتی که بعد از گذشت ۱۵ روز از نیمه شب روز ورود کشتی اقیانوس‌پیما به بندر بین راه و یابندر ترانزیت ایجاد شده باشد.
از بین رفتن، آسیب‌دیدگی یا هزینه ناشی از عیب ذاتی کالا خسارات ناشی از تلف و یا آسیب‌دیدگی کالا یا هزینهای ناشی از اعسار یا قصور در انجام‌تعهدات مالی مالکین کشتی، اجاره کنندگان، متصدیان و یا مدیران.
هزینهای نجات کالای مورد بیمه که غرق شده و براساس قوانین خسارت همگانی باید پرداخت‌شود و بیمه گر طبق قوانین یورک – آنتورپ تعهدات خود را میپردازد، مشروط بر این که این تعهدات‌مغایرتی با شرایط بیمه نامه جنگی و قوانین حمل و نقل نداشته باشد.
خسارات ناشی از اقدامات و یا عملیات افرادی که برای کسب قدرت و یا براندازی حکومتی اقدام‌میکنند.
نرخ پوشش جنگ
اصولا خطر جنگ در بیمه باربری کالا جزء استثنائاتی است که چنانچه شرط خلاف آن مورد موافقت بیمه گر قرار گرفته باشد، با دریافت حق بیمه اضافی مربوط به جنگ آن را پوشش میدهد. نرخ پوشش‌جنگی، توسط کمیته نرخ‌گذاری خطر جنگی لندن(۲۰) هم در مورد بدنه و هم در مورد کالا تعیین و اعلام‌میشود که نوسان این نرخ معمولا بستگی به شدت درگیری در مناطق جنگی و تعداد هدفهای ی دارد کهتوسط نیروهای متخاصم مورد اصابت قرار گرفتهاست .
خسارت همگانی
خسارت یا زیان همگانی اختصاص به حمل و جابجایی کالا از طریق دریا دارد. خسارت همگانی بهآن دسته از خساراتی گفته میشود که ناخدای کشتی طبق اختیاراتی که به او تفویض شده است به منظورنجات کالا و کشتی و یا هردوی آنها قسمتی از کالا و یا ابزار و ادوات و متعلقات کشتی را به دریا میریزد.در این حالت خسارات وارد نه تنها برعهده صاحبان کالایی که کالایشان به دریا ریخته شده و یا مالک‌کشتی است، بلکه خسارت بین کلیه افرادی که به نحوی در آن سفر دریایی ذینفع هستند تقسیم میشودو هریک باید به تناسب ارزش کالا و یا کشتی، خود سهمی از خسارت را پرداخت نمایند.
تاریخچه پیدایش خسارت‌همگانی روشن نیست ولی همگان براین عقیدهاند که دریانوردان اولیه با این گونه خسارتها آشنایی داشتهاند، زیرا ازهمان‌ابتدا صاحبان کالا به این نتیجه رسیده بودند که برایپیشگیری از خطرات دریا، باید با هماهنگی کامل انجام وظیفه کنند و لذا به همین منظور به ناخدایان‌کشتیهای تجاری اختیار داده شدهبود کهدرزمان بروزخطر و حادثه اقدامات‌لازم را برای نجات کشتی وکالا انجام دهند، ولو اینکه منجر به فدا کردن بخشی از محموله کشتی شود.
اولین بار این رسم در جزیره رودس به صورت قانون پذیرفته شد. این قانون مقرر میداشت که اگرناخدای کشتی برای سبک کردن آن کالایی را به دریا بریزد آنچه برای حفظ کالای همه فدا شده باید ازطرف کلیه صاحبان کالا جبران شود.
مصادیق خسارت همگانی
میتوان چنین نتیجه گرفت که خسارات همگانی شامل پرداخت هزینها و فدا کردن کالا به شرح زیرخواهد بود:
خساراتی که به ماشین‌آلات و یا قطعات مکانیکی برای نجات عمومی و براثر فدا کردن به کشتی ایجاد شده باشد.
سبک کردن کالای رو و زیر عرشه کشتی به منظور نجات کشتی و کالا.
خسارات ناشی از کاربرد وسایل آتش‌نشانی از قبیل آب و پودر کف.
تخلیه و بارگیری کالای مورد بیمه در بندر پناه و یا در مواقعی که کشتی به گل نشسته است.
هزینهای ی که برای شناور ساختن کشتی به گل نشسته صرف شده است.
هزینهای ی که برای ورود کشتی به بندر پناه برای انجام تعمیرات مورد نیاز پرداخت میشود.
هزینهای تخلیه و بارگیری کالا در بندر پناه.
هزینهای نجات
هزینهای نجات هزینهای ی است که به منظور نجات کشتی و محمولات آن از حادثه، در حالی کهخطر و عواقب ناشی از آن منافع موجود در آن سفر دریایی را مورد تهدید قرار داده است به مصرف‌میرسد و معمولا به حساب زیان همگانی منظور خواهد شد.
چنانچه مالکین کشتی و یا صاحبان کالا ازپرداخت هزینهای نجات سرباز زنند نجات دهنده حق‌توقیف کشتی و کالا را دارد. در تعیین هزینهای نجات، معمولا دادگاه و یا داوران منتخب با درنظرگرفتن‌دشواری عملیات نجات و خطراتی که نجات دهندگان را تهدید میکرده میزان هزنیه نجات را تعیین‌میکنند. عوامل زیر از جمله مسائلی است که درتعیین هزینهنجات نقش‌عمده و اساسی دارد.
تعداد افرادی که کارنجات را انجام دادهاند. انرژی و مهارتهای ی که در نجات کشتی و کالا مورد استفاده قرار گرفته است. ارزش دستگاها و تجهیزاتی که برای نجات کشتی و کالای آن مورد استفاده قرار گرفته و میزان‌خطری که این دستگاها در معرض آن قرار داشته است. ارزش کالای نجات داده شده توسط گروه نجات (ارزش کالا، کشتی، سوخت، کرایه ارزیابی خطری که نجات دهندگان، کالا و کشتی را ازآن نجات دادهاند.
عدم تحویل کالا
اصولا عدم تحویل به وضعیتی گفته میشود که کالای مورد بیمه یا یک قسمت از آن در جریان حملو به دلیل نامعلومی مفقود شده باشد و بیمه گذار از دریافت کالای خود محروم شود. به همین دلیل‌چنانچه عدم تحویل کالا مشخص باشد مثلا کالا غرق شده و یا به سرقت رفته باشد، این خسارت بهعنوان عدم تحویل تلقی نمیشود و بیمه گذار میتواند خسارت وارد را تحت عنوان خطری که واقع شدهو معین و مشخص هم هست مطالبه کند
این نکته قابل ذکر است که چنانچه کالای تحویل شده به بیمه گذار از نقطه نظر تعداد بستها منطبق بابارنامه باشد، اما کم و کسری در محتویات آن مشاهده شود این کسری کالا از مصادیق عدم تحویل کالا بهشمار نمیرود، بلکه اصولا بنام خسارت کسری نامیده میشود و اگر بیمه گذار وجهی بابت عدم‌تحویل کالای خود از شرکتهای کشتیرانی و یا متصدیان حمل دریافت کرده باشد، بیمه گر محق استآنچه را بابت خسارت عدم تحویل به بیمه گذار پرداخته، مسترد دارد. باید اضافه کرد که تعهد شرکتهای کشتیرانی و متصدیان حمل، براساس شرایط مندرج در بارنامه بسیار محدود و بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلاربرای هر بسته است.
در صورتی که در زمینه خرید بیمه و یا دریافت خسارت و دیه از شرکت بیمه نیاز به مشاوره تلفنی تخصصی دارید از طریق صفحه اصلی سایت بیدبرگ درخواست مشاوره خود را ثبت کنید
